Biblioteki publiczne żródłem patogenów chorobotwórczych, czy nadszedł czas likwidacji problemu?

Faktem jest, że w czasach pandemii COVID-19 tradycyjne książki przegrały z eBookami, które są wygodne, ekonomiczne i ekologiczne, a co najważniejsze nie przenoszą szkodliwych patogenów. Dlaczego tak się stało? Przy rosnącej liczbie doniesień medialnych wskazujących na patogenne zanieczyszczenie książek, zbadano potencjał środowisk bibliotecznych jako źródła wektorów przenoszących choroby zakaźne. Wskazano na obecność bakteryjnych i grzybowych patogenów w powietrzu biblioteki, książkach i półkach bibliotecznych. Wiele stwierdzonych patogenów było związanych z ciężkimi chorobami układu oddechowego i infekcjami skóry. Chociaż obecność wielu drobnoustrojów chorobotwórczych została potwierdzona w wielu badaniach, obecnie nie ma regulacji dotyczących kontroli środowisk bibliotecznych. Dalsze badania dotyczące zdrowia pracowników i użytkowników bibliotek, w połączeniu z wytycznymi i przepisami, mogą znacznie przyczynić się do poprawy zdrowia publicznego i zdrowia zawodowego bibliotekarzy na całym świecie. Decydującym działaniem zapobiegającym przenoszeniu patogenów z zainfekowanych książek jest ich digitalizacja. Patogeny w bibliotekach od dawna stanowią poważny problem zdrowotny. Na przełomie XIX i XX wieku w środowiskach politycznych, akademickich i społecznych odnotowano znaczny niepokój związany z książkami, które mogą być potencjalnym wektorem chorób. Wzrost popularności bibliotek publicznych zbiegł się z rozwojem ruchu zdrowia publicznego w Anglii i Ameryce Północnej, oraz z popularyzacją teorii rozprzestrzeniania zarazków i jako takie biblioteki stały się głównym przedmiotem zainteresowania w odniesieniu do przenoszenia chorób. W tym czasie choroba zakaźna była główną przyczyną śmierci, a wiele miast i miasteczek było dotkniętych poważnymi epidemiami. Podejrzewano, że książki mogą przenosić wiele chorób, w tym szkarlatynę, tyfus, gruźlicę, a także pleśnie, które mogą powodować śmiertelne zatrucie krwi. Historycznie stosowane metody dezynfekcji książek obejmowały parę, gazowy kwas siarkowy, parę z podgrzewania kryształów kwasu karbolowego i ogrzaną parę formaliny. Urzędnicy ds. zdrowia podjęli również środki w celu zapobieżenia przenoszeniu chorób przez osoby, o których wiadomo było, że są zarażone, zakazując im korzystania z bibliotek lub nakładając na osoby zakażone, które zwróciły książki biblioteczne, grzywny. Wraz z pojawieniem się bardziej wyrafinowanych środków ochrony zdrowia publicznego, takich jak szczepienia i poprawa standardów higieny, obawy dotyczące bibliotek jako źródeł chorób znacznie spadły do lat 30. XX w. Znaczenie tego problemu zdrowotnego zostało ostatnio podkreślone w popularnych mediach. Po przetestowaniu często wypożyczanych książek bibliotecznych ujawniono ślady wirusa opryszczki w popularnej powieści Fifty Shades of Grey. Ponadto badania przeprowadzone przez grupę studentów z Brigham Young University w Utaha również spotkały się z zainteresowaniem mediów po tym, jak testy książek w bibliotece uniwersyteckiej wykazały znaczne skażenie mikrobiologiczne. Celuloza zawarta w papierze książkowym, a także białka w oprawach książkowych, stanowią idealne podłoże wzrostu dla różnych mikroorganizmów. Ponadto duża liczba książek i półek w bibliotekach może utrudniać przepływ powietrza, umożliwiając mikroorganizmom w powietrzu sedymentację i tworzenie się pyłu. Zwalczanie tych mikroorganizmów może być szczególnie trudne, ponieważ mogą rozprzestrzeniać się w powietrzu i kolonizować inne powierzchnie. Środowisko biblioteczne może zatem zapewniać optymalne warunki do rozprzestrzeniania się mikroorganizmów. Oprócz negatywnych implikacji dla zdrowia ludzi istnieją również poważne obawy dotyczące biodegradacji materiałów bibliotecznych. Stanowi to wyzwanie dla zachowania ważnych kulturowo i historycznie dokumentów, które często są przechowywane w bibliotekach. Obecność patogenów budzi szczególne obawy w bibliotekach szpitalnych, ponieważ niektóre bakterie mogą być oporne na środki przeciwdrobnoustrojowe. Zakażenia wynikające z kontaktu z tymi bakteriami mogą być zatem szczególnie trudne do leczenia i potencjalnie śmiertelne. Zanieczyszczenie mikrobiologiczne książek, powietrza i powierzchni zostało zbadane w bibliotekach i archiwach, a wyniki wykazały, że zarówno bakterie, jak i grzyby były obecne w znacznych ilościach. Przeprowadzono analizę próbek zarówno książki, jak i powietrza, a obecność grzybów stwierdzono dla wszystkich trzech rodzajów próbek, podczas gdy bakterie znaleziono głównie w książkach i na powierzchniach. Najbardziej rozpowszechnionym rodzajem zidentyfikowanych grzybów była pleśń. W literaturze najczęściej opisywano trzy szczególne mikroorganizmy: Penicillium spp. (68,8%), Aspergillus spp. (68,8%) i Staphylococcus spp. (18,8%). Długotrwałe narażenie na grzyby i zarodniki grzybów może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, w tym chorób górnych dróg oddechowych (astmy, objawów nieżytu nosa, chorób oskrzelowo-płucnych lub alergii), infekcji skóry, ciężkiego kryptokokowego zapalenia opon mózgowych, a nawet śmierci u osób z przewlekłymi chorobami płuc. Implikacje zdrowotne, w których zaobserwowano zarówno bakterie, jak i grzyby, obejmowały reakcje alergiczne, takie jak astma, katar sienny, reakcje skórne i zapalenie płuc. Do identyfikacji biokontaminantów w bibliotekach i archiwach wykorzystano kilka metod wykrywania. Metody hodowli drobnoustrojów były szczególnie skuteczne w wykrywaniu mikroorganizmów. Podano wiele zaleceń dotyczących walki z zagrożeniem, w szczególności: inspekcję wzrokową, dezynfekcję i metody higieny w połączeniu z mikotoksykologicznymi metodami monitorowania i zapobiegania, takimi jak kontrola wilgotności, wentylacji i temperatury. Właściwe procedury higieniczne, takie jak mycie rąk przed i po skorzystaniu z materiałów bibliotecznych oraz używanie wody zamiast śliny do przewracania stron, mogą pomóc w zmniejszeniu ryzyka infekcji. Ze względu na wysoką częstość skażenia grzybami w bibliotekach, zidentyfikowano kilka metod zapobiegania. Idealnie byłoby, stosować środki zapobiegawcze, które mogą zahamować wzrost takich mikroorganizmów, i wdrażać je jako część standardowych procedur operacyjnych dla bibliotek. Obejmują one kontrolę temperatury i wilgotności, przy zalecanych warunkach przechowywania 18–22°C i wilgotności 55% lub mniejszej. Odpowiednia wentylacja i cyrkulacja powietrza są również niezbędne, aby zapobiec osadzaniu się zarodników grzybów na książkach. Należy również zwiększyć częstotliwość stosowania mechanicznych środków usuwania pyłu, takich jak odkurzanie. W celu konserwacji i naprawy książek zaleca się unikanie klejów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, ponieważ mogą one stanowić idealną pożywkę dla różnych mikroorganizmów. Zaleca się również właściwe monitorowanie warunków w bibliotece w celu ochrony zdrowia personelu biblioteki, a może to obejmować regularną kontrolę jakości powietrza. Opracowuje się nowe konstrukcje czujników elektronicznych, które mogą w niedalekiej przyszłości potencjalnie poprawić metody wykrywania patogenów. Do likwidacji grzybów, można zastosować dostępne środki w aerozolu do dezynfekcji. W przypadku wykrycia skażenia grzybami w bibliotece należy podjąć natychmiastowe działania, aby zapobiec negatywnym skutkom zdrowotnym zarówno dla personelu biblioteki, zbiorów, jak i czytelników. Po wykryciu ogniska pleśni ważne jest podjęcie środków ostrożności, w tym użycie środków ochrony indywidualnej, aby zapobiec fizycznemu działaniu toksycznych pleśni. W przypadku epidemii na dużą skalę (np. COVID-19) fumigacja tlenkiem etylenu może skutecznie odkażać materiały bez powodowania uszkodzeń zbiorów bibliotecznych. Istotnym problem jest brak znormalizowanej metodologii, ochrony obiektów i materiałów bibliotecznych. Zaleca się, aby powstał zwięzły raport lub broszura, zapewniająca edukację bibliotekarzy i czytelników w zakresie stosowania odpowiednich środków ochrony przed patogenami. Może to obejmować zalecenia dotyczące ustawień temperatury i wilgotności w celu zahamowania wzrostu grzybów i innych mikroorganizmów, a także odpowiednich metod czyszczenia i dezynfekcji.

Przegląd literatury recenzowanych artykułów opublikowanych na całym świecie w latach 1990–2013 w języku angielskim przeprowadzono w następujących bazach danych: PubMed, Google Scholar, Web of Science i Primo Database na University of Guelph.

Bibliografia:

Borrego S, Lavin P, Perdomo I, Gómez de Saravia S, Guiamet P. 2012. Determination of indoor air quality in archives and biodeterioration of the documentary heritage. ISRN Microbiology 2012(680598): 1-10 Google Scholar.

Brook SJ, Brook I. 1994. Are public library books contaminated by bacteria? Journal of Clinical Epidemiology 47(10): 1173-1174 Crossref, Google Scholar.

Dalal L, Bhowal M, Kalbende S. 2011. Incidence of deteriorating fungi in the air inside the college libraries of Wardha city. Archives of Applied Science Research 3(5): 479-485 Google Scholar.

Fifty Shades of Grey Goes Viral – Literally. 2013. Retrieved December 1, 2013, from http://www.theguardian.com/books/2013/nov/18/fifty-shades-of-grey-viral-library-herpes. Google Scholar

Free libraries and contagion. 1887. The Lancet, June 18th, 1252–1253. Google Scholar

Gambale W, Croce J, Costa-Manso E, Croce M, Sales M. 1993. Library fungi at the University of Sao Paulo and their relationship with respiratory allergy. Journal of Investigational Allergology and Clinical Immunology 3(1): 45-50 Google Scholar.

Greenberg GS. 1988. Books as disease carriers, 1880–1920. Libraries & Culture 23(3): 281-294 Google Scholar.

Kalwasinska A, Burkowska A, Wilk I. 2012. Microbial air contamination in indoor environment of a university library. Annals of Agricultural and Environmental Medicine 19(1): 25-29 Google Scholar.

Karbowska-Berent J, Górny RL, Strzelczyk AB, Wlazło A. 2011. Airborne and dust borne microorganisms in selected Polish libraries and archives. Building and Environment 46(10): 1872-1879 Crossref, Google Scholar.

Kenwood, H., and Dove, D. 1915. Tuberculosis infection in books. The Lancet, July 10th, 66–68. Google Scholar

Leite DP, Amadio JV, Martins ER, Simões SA, Yamamoto ACA, Leal-Santos FA, Takahara DT, Hahn RC. 2012a. Cryptococcus spp isolated from dust microhabitat in Brazilian libraries. Journal of Occupational Medicine and Toxicology 7(11): 1-7 Google Scholar.

Leite DP, Yamamoto AC, Amadio JV, Martins ER, do Santos FA, Simões SA, Hahn RC. 2012b. Trichocomaceae: biodiversity of Aspergillus spp and Penicillium spp residing in libraries. The Journal of Infection in Developing Countries 6(10): 734-743 Google Scholar.

Lugauskas A, Krikŝtaponis A. 2004. Microscopic fungi found in the libraries of Vilnius and factors affecting their development. Indoor and Built Environment 13(3): 169-182 Crossref, Google Scholar.

Maggi O, Persiani AM, Gallo F, Valenti P, Pasquariello G, Sclocchi MC, Scorrano M. 2000. Airborne fungal spores in dust present in archives: Proposal for a detection method, new for archival materials. Aerobiologia 16(3–4): 429-434 Crossref, Google Scholar.

McClary A. 1985. Beware the deadly books: a forgotten episode in the library history. The Journal of Library History (1974–1987) 20(4): 427-433 Google Scholar.

Pasquarella C, Saccani E, Sansebastiano GE, Ugolotti M, Pasquariello G, Albertini R. 2012. Proposal for a biological environmental monitoring approach to be used in libraries and archives. Annals of Agricultural and Environmental Medicine 19(2): 209 Google Scholar.

Pinheiro AC, Macedo MF, Jurado V, Sáiz-Jiménez C, Viegas C, Brandão J, Rosado L. 2011. Mould and yeast identification in archival settings: Preliminary results on the use of traditional methods and molecular biology options in Portuguese archives. International Biodeterioration & Biodegradation 65(4): 619-627 Crossref, Google Scholar.

Pinzari F, Fanelli C, Canhoto O, Magan N. 2004. Electronic nose for the early detection of moulds in libraries and archives. Indoor and Built Environment 13(5): 387-395 Crossref, Google Scholar.

Ponrad, E. 2011. Research team seeks answers on how dirty the library is. The Digital Universe. Retrieved from: http://universe.byu.edu/2011/12/04/dirty-library-books/. Google Scholar

Rakotonirainy MS, Lavédrine B. 2005. Screening for antifungal activity of essential oils and related compounds to control the biocontamination in libraries and archives storage areas. International biodeterioration & biodegradation 55(2): 141-147 Crossref, Google Scholar.

Reis-Menezes AA, Gambale W, Giudice MC. 2011. A survey of fungal contamination on books in public libraries with mechanical and natural ventilation. Indoor and Built Environment 20(4): 393-399 Crossref, Google Scholar.

Roberts LC. 1998. Disciplining and Disinfecting Working-Class Readers in the Victorian Public Library. Victorian Literature and Culture 26: 105-134 Crossref, Google Scholar.

Shamsian A, Fata A, Mohajeri M, Ghazvini K. 2006. Fungal contaminations in historical manuscripts at Astan QudsMuseum Library, Mashhad, Iran. International Journal of Agriculture and Biology 8: 420-422 Google Scholar.

Singh V, Sharma R, Sharma P, Chauhan PK. 2011. Study of nosocomial infection (bacterial pathogen) from library books. Journal of Pharmacy Research 4(10): 3849-3850 Google Scholar.

Zielinska-Jankiewicz K, Kozajda A, Piotrowska M, Szadkowska-Stanczyk I. 2008. Microbiological contamination with moulds in work environment in libraries and archive storage facilities. Annals of Agricultural and Environmental Medicine 15(1): 71-8 Google Scholar.

Opracowanie na podstawie artykułu: Megan Hempel,a, Vaneet Rakhra,a, Alison Rothwell,a i Duri Songa.

Home

Nowe technologie